İÇİNDEKİLER
Oyunun Oynanışı ve Kurallar
Go Diyagramlarını Okumak
Yazı boyunca soldakine (ya da telefondaysan yukarıdakine) benzer diyagramlar göreceksin. Bu sebeple, ne anlama geldiklerini anlaman önemli.
1 nolu diyagram, öncelikle siyahın gösterilen yere 1 numaralı taşı yerleştirdiği, sonra beyazın gösterilen yere 2 numaralı taşı yerleştirdiği ve son olarak da siyahın gösterilen yere 3 numaralı hamleyi yerleştirdiği anlamına geliyor.
Numarasız taşlar ise, en başından halihazırda tahtada bulunan taşları gösteriyor.
Koordinatlar
Tahtadaki her nokta tahtanın kenarlarında gördüğünüz harf ve sayılarla ifade edilebiliyor. Mesela kare ile işaretli nokta C4 noktası, üçgen ile işaretli nokta is D2 noktasıdır.
Oyunun Oynanışı
Go 19 yatay, 19 dikey çizgiden oluşan bir tahta üzerinde oynanıyor. 1 nolu diyagramda gördüğünüz gibi 9×9’luk ve 13×13’lük gibi farklı tahta boyutları da mevcut.
Bir oyuncu siyah taşları diğer oyuncu ise beyaz taşları kullanıyor. Taşlar çizgilerin kesişim noktalarına yerleştiriliyor. Diğer bazı oyunlardaki gibi karelerin içine değil.
Oyuna siyah başlıyor ve iki taraf sırayla karşılıklı olarak tahtaya taş yerleştiriyor. Taş yerleştirme işlemine “hamle yapmak” deniyor.
Nefes ve Esir Almak
Tahtadaki bir taşın dört tarafının çevrelenmesi halinde o taş esir alınıyor ve tahtadan kaldırılıyor.
Tahtaya yerleştirilen bir taş, esir alınması haricinde hiç bir durumda tahtadan kaldırılmaz veya hareket ettirilmez.
Dikkat edin beyaz taşın esir alınması için işaretli çapraz noktalara oynanmasına gerek yok.
Tahtaya yerleştirilen bir taşın dört tarafındaki noktalara o taşın nefes noktaları deniyor. Tahtanın ortasına oynanan bir taşın 4 nefesi varken, kenarına oynanan bir taşın 3, köşeye oynanan bir taşın ise 2 nefesi oluyor.
Gruplar
Yan yana duran taşlar bir grup oluşturuyor ve ortak nefeslere sahip oluyorlar. Bu taşları artık ayrı ayrı esir almak mümkün değil. Nefesleri kapandığında bütün grup esir alınıyor.
Atari
Tahtadaki bir taşın veya taş grubunun geriye tek bir nefesi kalması durumuna atari deniyor. 9 nolu diyagramda ataride olan beyaz taş ve taş gruplarına örnekleri görebilirsiniz.
Siyah 10 nolu diyagramdaki işaretli yerlere oynayarak beyaz taşları esir alabilir.
Yasak Hamle
Tahtaya koyduğumuz her taş en az bir nefese sahip olmak zorunda. Oynadığımız taşın hiç nefesi yok ise veya oynadığımız taş bağlı olduğu grubun nefes sayısını sıfıra indiriyorsa, o hamle geçersizdir, oynanamaz.
Beyaz için yasak/geçersiz olan hamleler 11 nolu diyagramda işaretlenmiştir.
Eğer takip taşlar atarideyse, oynadığımız zaman rakip taşları esir alabiliyorsak, sadece o durumda nefesimiz olmayan yere oynamak mümkün. Siyah 12 nolu diyagramda işaretli yerlere oynayarak beyaz taşları esir alabilir.
İki Göz
Şimdi şu şekle bir bakalım. Siyah A9 noktasına oynayabilir mi? Hayır. Çünkü oynadığımızda siyah taşın nefesi olmayacak ancak beyaz grubun hala C9 noktasından bir nefesi var. Peki siyah C9 noktasına oynayabilir mi? Hayır. Aynı şekilde oynadığımız siyah taşın nefesi olmayacak ancak beyaz grubun hala A9’dan bir nefesi olacak.
O zaman beyaz grubu nasıl öldüreceğiz? Öldüremiyoruz. Bu duruma iki göz deniyor ve siyah grup hiç bir şekilde öldürülemiyor. Beyaz grup yaşıyor.
Ölüm&Yaşam
Peki şimdi bir de bu şekle bakalım. Beyazın siyah grubu öldürebilmek için nereye oynaması lazım?
Beyaz B9 noktasına oynayarak siyahın iki göz yapmasını engelleyebilir ve siyah grubu öldürebilir.
İki göz yapamayan gruplar hayatta kalamıyor ve sonunda esir düşmeye mahkum.
Oyunun Amacı ve Sonuçlandırılması
Oyunun Amacı ve Alan Kavramı
Go oyununda amaç, tahta üzerinde rakipten daha fazla alan çevrelemektir.
Tahta üzerinde bir renk tarafından çevrelenmiş bölgelere o rengin “alanı” denir ve çevrelenmiş her boş alan 1 puan değerindedir.
15 nolu diyagramda siyahın alanı üçgenlerle işaretlenmiştir.
Pas ve Oyunun Bitirilmesi
Bir oyuncu, kendisi için faydalı bir hamle kalmadığını düşündüğünde pas der.
16 nolu diyagramda siyah, tahtanın üst kısımlarına -yani beyaz alanın içine- oynarsa taşları esir alınacağı, tahtanın alt kısmına -yani kendi alanının içine- oynarsa da kendi puanı azalacağı için pas der.
İki oyuncu da karşılıklı pas dediğinde oyun biter.
Dame
17 nolu diyagramda kare ile işaretli J5 noktası, iki renk tarafından da tam olarak çevrelenmediği için kimsenin alanı olarak sayılmaz. Bu gibi noktalara dame denir.
İki tarafta pas dedikten sonra geriye kalan dameler varsa, herhangi bir renk taş ile doldurulur. Hangi renk ile doldurulduğu oyunun sonucunu etkilemez.
Ölü Taşlar
18 nolu diyagramda işaretlenmiş taşlar ölüdür. Beyaz istediği zaman G9 noktasına oynayarak işaretli taşları esiri alabilir ve siyahın kurtulmasının hiçbir yolu yok.
Bu gibi alanı ve iki gözü olmayan, rakip tarafından çevrelenmiş taşlar, oyun sonunda ölü kabul edilir ve tahtadan kaldırılır.
Beyaz G9 noktasına oynayarak siyahları esir almak zorunda değildir. Aksine, G9 noktasına oynayarak siyahları esir almak, beyazın G9 noktasında alanının dolmasına sebep olacağından bir puan kaybetmesine sebep olacaktır.
Oyunun Puanlanması ve Kazananın Belirlenmesi
Çevrelenmiş tüm alanlar birer puan değerindedir. Alınan esirler de bir puan değerindedir.
19 nolu diyagramda:
Siyahın 23 alan + 0 esir = 23 puanı
Beyazın 19 alan + 4 esir = 23 puanı vardır.
Bu durumda oyun berabere sonuçlanmıştır.
Komi
Oyuna siyah başlar ve aslında bu siyaha bir miktar avantaj sağlar. Bu avantajı dengelemek için oyun sonunda beyaza komi adı verilen bir puan eklenir.
Komi, oyun başlamadan önce belirlenir. Türkiye’de ve Avrupa’da çoğunlukla kullanılan Japon kural setine göre Komi = 6.5 puandır.
Bu durumda yukarıdaki örnek oyunu beyaz 6.5 puan ile kazanmış olur.
Başka kural setlerinde komi 5.5 veya 7.5 olarak da belirlenebilir veya daha küçük tahtalar için 0.5 olarak belirlenebilir.
Kominin hep buçuklu bir sayı olmasının sebebi oyunun berabere bitmemesini sağlamaktır.